Met de start van de nieuwe opleiding Industrieel Product Ontwerpen (IPO) besloten docenten Iris Papenborg en Eelco Wiersma dat kunstmatige intelligentie een vanzelfsprekend onderdeel moest worden van het ontwerpproces. Niet als losse les, maar als integraal onderdeel van hoe studenten leren ontwerpen. “In het werkveld is AI niet meer weg te denken,” zegt Iris. “Dan moet je het in het onderwijs ook een plek geven.”
Bij de ontwikkeling van de module AI als innovatiepartner lieten Iris en Eelco zich inspireren door IPO-opleidingen op het hbo en gesprekken met bedrijven. Daaruit bleek dat AI snel een vaste rol krijgt in het ontwerpproces. Soms komen klanten zelfs al met AI-gegenereerde ideeën binnen. Met die inzichten werd een vierweekse module opgezet waarin studenten AI leren gebruiken als hulpmiddel om te onderzoeken, te visualiseren en te experimenteren.
Studenten Janneke van de Sande en Sem Kreber pasten dat toe tijdens een opdracht voor de Chocolate Factory. Ze ontwierpen een kantoorruimte en ontdekten hoe AI kan helpen bij het creëren van stijlen, materialen en beeldconcepten. “AI dwingt je om heel precies te formuleren,” vertelt Sem. “Als je niet duidelijk bent, krijg je iets totaal anders terug.”
De module draait om doen: van tekstmodellen zoals ChatGPT tot visuele tools als Viscom. Studenten leerden dat het niet gaat om het perfecte eindresultaat, maar om scherp leren denken. Wat stop je in AI, en wat krijg je eruit? Dat proces werd nog versterkt door een workshop van de HTA over promptdesign. Janneke: “We leerden hoe je gerichter kunt vragen en bronnen controleert. Dat scheelt enorm veel tijd.”
De eerste uitvoering bracht waardevolle inzichten. Studenten waren tegelijk bezig met een externe opdrachtgever én met nieuwe AI-tools, wat de module soms breed maakte. Toch leverde het veel op. De eindpresentaties voor de Chocolate Factory werden enthousiast ontvangen. “Sommige ideeën worden echt uitgevoerd,” vertelt Janneke trots.
Ook kwam een interessant vraagstuk naar voren: hoe ga je om met eigenaarschap wanneer mens en AI samenwerken? Eelco: “Er is nog geen eenduidige manier om dat te vermelden. Maar het gesprek erover is belangrijk.”
Ondanks de uitdagingen zijn de docenten en studenten positief. AI blijkt een waardevolle aanvulling op het ontwerpproces. “Het is geen vervanging van creativiteit, maar een hulpmiddel,” zegt Eelco. “Net als verschillende soorten schroevendraaiers heb je nu verschillende AI-tools.” Sem ziet dat ook: “Je probeert sneller dingen uit en ziet direct wat werkt.”
De komende periode wordt de module aangescherpt en groeit de samenwerking met de AI Taskforce verder. “De ontwikkelingen gaan zo snel,” zegt Iris. “Je moet blijven leren, anders loop je meteen achter.”
Aan ambitie geen gebrek: over een half jaar wordt de module opnieuw uitgevoerd, met meer focus en meer ervaring. Want AI staat niet stil, en bij IPO leren ze volop mee.